Isang Kritikal na Pagtalakay sa Retraction Letter ni Dr. Jose Rizal

Isa sa mga natutunan ko sa pag-aaral sa unibersidad na ito ay dapat laging maging kritikal sa mga bagay bagay. Hindi dapat na basta nalang tinatanggap ang kung ano mang bagay na sabihin. Gayun pa man, ang sulating ito ay tatalakay ng parehong panig kung totoo nga ba ang retraksyong ginawa ni Rizal isang araw bago siya barilin sa Bagumbayan.

I declare that I am a Catholic, and in this religion, in which I was born and educated, I wish to live and die.
I retract with all my heart anything in my words, writings, publications and conduct that has been contrary to my character as a child of the Church. I believe and profess what it teaches. I submit to what it demands. I abominate Masonry as an enemy of the Church and as a society prohibited by it.
The Diocesan Prelate, as the superior ecclesiastical authority, may make this manifestation public. I declare this spontaneously, in order to repair any scandal which my acts may have caused and so that God and man may pardon me.
Manila, December 29th, 1896.
Jose Rizal

(Zaide,1961)

Ayon sa akdang “The Pride of the Malay Race: A Biography of Dr. Jose Rizal” may mga pangyayari sa kasaysayan na salungat sa sinasabing retraksyon na ginawa ni Jose Rizal.

Una, ang dokumento ng retraksyon ay itinago ng pagkahaba habang panahon at walang iba kundi ang mga autoridad lamang ang may karapatan na tumingin at makakita nito. Inilabas nga ito sa dyaryo ngunit wala itinago naman ang pinaka orihinal.

Ikalawa, nang hingin ng mga malapit na kamag-anak ni Rizal ang dokumento pati ang dokumento na nagpapatunay ng kasal ni Jose Rizal at Josephine Bracken ay hindi nila ito ibinigay pareho.

Ikatlo, kung sakaling totoo man ang retraksyon ay kinuwestiyon ni Ozeta (1949) kung bakit hindi pa rin binigyan ng magandang lamay si Rizal kasama ang kanyang mga malapit na kamag-anak at sa halip ay sa mga malapit lamang na kaibigan ng mga prayle ito inilagi bago ito ilibing.

Pang-apat, walang ni isang katoliko na makapagpatunay na ang lamay ay dinaluhan ng mga iba pang Katoliko.

Panlima, hindi tinuturing na isang Katolikong Sementeryo ang pinaglibingan kay Rizal at ang lugar na pinaglibingan sa kanya ay hindi man lamang nilagyan ng Krus sa ibabaw at tanging ang kanyang mga malapit an kamag-anak ang nakakaalam sa lugar.

Pang-anim, ang pangalan ni Jose Rizal sa listahan ng mga namatay noong Disyembre 30, 1896 ay hindi kasama at ito ay nasa isang especial na pahina kung saan naroon an gang especial na utos ng mga awtoridad. Kasama ni Rizal sa listahan ay ang isang taong hindi na makilala dahil sa ito ay namatay sa pagsunog sa kanyang katawan at ang isa pang lalaki na namatays sa pagpatay sa sarili. Kung tutuusin, gusto ipakita dito ni

Ozaeta na ang mga kasam ni Rizal sa listahan ay ang mga hindi Katoliko at ang mga ito ay mga namatay sa mga di maganadang kaparaanan at isa pa ang mga ito ay hindi nabigyan ng Kristiyanong libing.

Pangpito at ikahuli, sinabi rin ni Ozoeta sa kanyang akda na walang dahilan o motibo na maaaring maging dahilan ng retraksyon ni Rizal. (Ozoeta, 1949)

Ang mga argumentong ipinakita ni Ozoeta sa akdang ito ay mahina kung ikukukmapara sa akda ni Jose Hernandez na nagpapakita ng mga ebidensya.

Ang unang ebidensya na ipinakit ni Hernandez ay ang sinasabi niyang sa batas ay ang pinakamatibay rin na ebidensya. Ito ay ang mismong dokumento. Hindi lamang basta naglalaman ang dokumento ng pirma ni Rizal kundi ang buong dokumento ay naglalaman ng sulat kamay ni Rizal. Ang dokumento rin ay napag-aralan na ng mga eksperto. Isa sa mga ito ay sina Dr. Jose Del Rosario na ayon sa kanya ang dokumentong ito ay totoong sulat at pirma ni Rizal. Dahil sa Katoliko at taga-Ateneo si Dr. Del Rosario ay walang duda na pagdududahan ng pag-aaral na ginawa niya sa dokumento kung wala ba itong kinikilingan. Ang isa pa sa mga nag-aral ukol sa dukumento ay si Professor Otley Beyer na isang propesor, hindi taga-Ateneo at hindi rin siya isang Katoliko. Mainam sana ang pagkakabasi ni Hernandez na sumang-ayon sina Teodoro Kalaw, isang Mason at hindi Katoliko; Dr. Bantug at Dr. Leoncio Lopez Rizal, pamangkin ni Jose Rizal ngunit hindi naman sinabi ni Hernandez kung paano nasabi ng mga ito na orihinal talaga ang dokumento. Ngunit binanggit din nya si Austin Craig, isang kilalang historiyador, n anoon pa lamang 1912 ay gumawa na ng pag-aaral ukol sa retraksyon at sumang-ayon na orihinal nga ang naturang dokumento.

Ang ikalawang ebidensya na ipinakita ni Hernandez ay sinabi niyang direktang ebidensya. Ito ay ang testimoniya ng mga taong sinasabing nakasaksi nang ginawang retraksyon ni Rizal. Ang mga ito ay sina Father Viza, Fr.Pio Pi, Fr. Silvino Lopez Tunon, Archbishop Bernardino Nozaleda Gen. Rafael Dominguez, Fiscal Gaspar Castaño, Father Rosell, Father Vicente Balaguer, Luis Taviel De Andrade at Father Tomas Feijoo. Sabihin na nating maaring ang mga prayle ay hindi maging kapani-paniwala ang testimonya dahil sa prayle sila at maaring may maitim na dahilan at plano ang mga ito. Sinabi rin ni Hernandez na hindi dapat ganun ang pagtingin sa testimonya ng mga prayle bilang isang Kristiyano at katoloko dahil kung hindi sila papaniwalaan ay sino pa ang maaaring paniwalaan. Sa kabilang banda, mayroon din namang mga hindi prayle tulad nalang nila Gen. Rafael Domiguez, Fiscal Gaspar Castaño at Luis Taviel De Andrade.

Ang huling ebidensya na ibinigay ni Hernandez ay ang tinatawag niyang circumstantial na ebidensya.

Ayon sa kanya ang buong retraksyon ay inilathala sa dyaryo kinabukasan ng pagkakapatay kay Jose Rizal. Pinagtibay niya ang argumento na nabasa naman daw ito ng mga kaaway ng simbahan, ng mga mason, ngunit wala namang mga reklamo na narinig mula sa kanila. Maaring ang mga ito ay naniniwala sa retraksyon na ginawa ni Rizal at wala naman kailangang kuwestiyunin. Kahit ang mga kaibigan ni Rizal ay wala ring nagprotesta pagpapatibay pa uli ni Hernandez.

Isa pang ebidensya na ipinakita ni Hernandez ang nagpatibay at nakatulong na lalo pa ako maniwala sa retraksyon na ito ni Rizal ay ang pamphlet na ipinamigay noong February 28, 1897, ilang buwan makalipas ang retraksyon ni Rizal. Ito ay pinamagatang “La Politico de España en Filipinas” nakapaloob dito ang retraksyon ni Rizal kabilang ang sa iba pa na tulad ng kina Francisco Rojas, Ramon Padilla, Luis Villareal, Fustino Villareal, Moises Salvador, Jose Dizon, Antonio Salazar, Geronimo Cristobal, Medina, at General Antonio Luna.

Sumasang-ayon ako kay Hernandez na kung gawa gawa lang ang retraksyon ni Rizal ay hindi na kailanagan pang lokohin ang retraksyon na ginawa ng iba. Ipinapakita lamang dito na possible talaga na ang sulat na ginawa na iyon ni Rizal dahil hindi lamang siya at marami rin ang sumunod sa kanya o nagkataon na gumawa rin ng kanilang mga retraksyon na sulat laban sa Mason.

Ang panghuli na bibigyan ko ng diin ay ang pagkakakasal ni Jose Rizal at Josephine Bracken sa umaga ng bago siya patayin na may ebidensya ng parehong direkta at circumstantial. Ito ay sinabi ni Josephine Bracken at ng paring nagkasal sa kanila pati ng ilang saksi. At isa pa, sa libro ni Kempis na pinamagatang “Imitation of Christ” ay tinawag ni Rizal si Josephine na “To my dear and unhappy wife”. Sa ibang akda sinasabing di kapanipaniwala ang mga testimonya ni Josephine pero kahit ano pa amn ay naniniwala ako sa retarksyin an ginawa ni Rizal.

Isa pa sa mga napapansin ko sa mga pelikula ay mayroong rosario si Rizal sa kamay bago ito mamatay.

Sumasang-ayon ako kay Locsin 1978 na matalino si Rizal ngunit alam ni Rizal na ang talino niya ay hindi makapagliligtas sa kanya pero binigay parin sa kanya iyon ng Diyos. Alam ko din na naniniwala si Rizal sa Diyos ngunit ayaw niya ng sistema ng mga prayle hindi ng sistema ng Diyos. Kaya tulad nga rin ng nabanggit ni Locsin, nais ni Rizal na mahanap ang daan patungo sa Diyos sa kanyang kaparaanan ng hindi dumadaan sa mga mapanirang mga prayle.

Hindi naman nakakabawas sa pagkatao, pagka-Pilipino at pagkabayani ni Rizal ang retraksyong ito na ginawa niya. Sa kabilang buhay ay hindi naman siya ililigtas ng mga isinulat niya at ng talino niya.

Kung susuriin din mismo ang kanyang liham ay ang mason lamang naman ang kanyang binibitawan hindi ang kanyang pagiging nasyonalismo at pagmamahal sa bayan. Nagawa na niya ang mga dapat niyang gawin para sa bayan at ginawa niya ang retraksyon para sa kaniyang sarili. Para sa kanyang buhay sa kabilang buhay.

Kahit sa huling hugto ng kanyang buhay ay ipinakita pa rin niya ang pagiging isang ehemplo kaya naman marimi ang sumunod sa kanya na gumawa ng sulat ng retraksyon sa mason.

Matalino si Rizal, alam niyang may Diyos, maaaring ito rin ang isa sa mga dahilan kung bakit panatag na ang kalooban niya simula ng gumising siya sa araw na yaon ng pagbitay sa kanya. Ito ay dahil sa inilagak na niya ang kanyang buhay kay Hesus at ganon din para sa bayan.

Bibliography

Ozaeta, R. (1949). The Pride of the Malay Race: A Biography of Jose Rizal. New York: Prentice-Hall, Inc.- Heroic Efforts , Critical Examination of Rizal’s Alleged Retraction

Hernandez, Jose, E. A. De Ocampo & Z. C. Ella. (1950). Rizal Caravan. Manila: Kayumanggi Pub. – Rizal Abjured Mazonry

Locsin, T. (1978). The Heroic Confession: A Novel. Philippines: VERA-REYES, INC.

Zaide, G. F., Ph.D. (1961). Jose Rizal: Life, Works, and Writings. Manila: Villanueva Bookstore.

Cavanna, J. M., C.M. & C. da Silva. (1961). Most Contested and Ever Incontestable, The Story of Rizal’s Retraction and the latest Canards around it. Manila: Novel Publising Co., Inc.

God is God

by Steven Curtis Chapman




And the pain falls like a curtain
On the things I once called certain
And I have to say the words I fear the most
I just don’t know

And the questions without answers
Come and paralyze the dancer
So I stand here on the stage afraid to move
Afraid to fall, oh, but fall I must
On this truth that my life has been formed from the dust

God is God and I am not
I can only see a part of the picture He’s painting
God is God and I am man
So I’ll never understand it all
For only God is God

And the sky begins to thunder
And I’m filled with awe and wonder
‘Til the only burning question that remains
Is who am I

Can I form a single mountain
Take the stars in hand and count them
Can I even take a breath without God giving it to me
He is first and last before all that has been
Beyond all that will pass

Oh, how great are the riches of His wisdom and knowledge
How unsearchable for to Him and through
Him and from Him are all things

So let us worship before the throne
Of the One who is worthy of worship alone

How Great Is Our God

The splendor of a King, clothed in majesty
Let all the earth rejoice
All the earth rejoice

He wraps himself in Light, and darkness tries to hide
And trembles at His voice
Trembles at His voice

How great is our God, sing with me
How great is our God, and all will see
How great, how great is our God

Age to age He stands
And time is in His hands
Beginning and the end
Beginning and the end

The Godhead Three in One
Father Spirit Son
The Lion and the Lamb
The Lion and the Lamb

Name above all names
Worthy of all praise
My heart will sing
How great is our God

How great is our God, sing with me
How great is our God, and all will see
How great, how great is our God

All for love

Verse 1:
G A/C# D
All for love, a Father gave
G A/C# Bm
For only love could make a way
G A/C# Bm G A/C# D
All for love, the heavens cried for love was crucified


PreChorus:
A/C# Bm
Oh, how many times have I broken Your heart
G D
But still You forgive if only I ask
A/C# Bm
And how many times have You heard me pray
G
Draw near to me


Chorus:
A E/G# F#m
Everything I need is You
D
My beginning, my forever
A E/G# F#m D
Everything I need is You


Verse 2:
G A/C# D
Let me sing all for love
G A/C# D
I will join the angel song
G A/C# Bm
Ever holy is the Lord
G A/C# D
King of glory, King of all


Other:
F#m D F#m D


Verse 3:
D E/G# A
All for love a Savior prayed
D E/G# A
Abba Father, have Your way
D E/G# A
Though they know not what they do
D E/G# F#m9
Let the cross draw man to You, to You
F#m9
To You, to You

***

Kakain-love si God sobra...

***

Kakatapos lang din ng anniv ng church... sarap ng feeling ng mag lay ng hands at magpray ng youth. I really miss it at ung pagseserve kay God through ministering. Sobrang in love ako kay God. Although I know that God will use me in politics. Pero syempre KKB pa rin ako.

Ang Noli Me Tangere sa Kasalukuyang Panahon

Hanggang sa kasalukuyang lipunang Pilipino ay masasalamin ang mga di kanais nais na lipunang Kastila. Katulad na lamang ng kabulukan ng sistema ng pulitika sa bansa na kabi-kabilang korupsyon. Katumbas ito ng mga pagkamkam ng lupa at iba pang di mabuting paggamit ng kapangyarihan ng mga prayle. Ngayon ay ginagawa naman ito ng mga pulitiko. Gayun din, ang impluwensya ng simbahan ay hindi pa rin natatanggal na kung uugatin ay babalik sa panahon ng mga Kastila. May kanser pa rin nga ang lipunan hanggang sa kasalukuyang panahon. Ibang klase nga lamang ito dahil ito ay komplikasyon nalang ng dating kanser noong panahon ng Kastila. Ito ay ang kanser ng kahirapan na komplikasyon ng kabi-kabilang korapsyon sa gobyerno at hindi mahusay na pamamahala.
Sa ngayon tayo ay napapasailalim pa rin sa impluwensya ng dayuhan, tinatawag nga itong neo-colonyalismo. Napapasailalim pa din tayo sa impluwensya ng mga Amerikano, wala nga lamang sila dito sa ating bansa. Hindi tayo direktang napapailalim ngunit pareho lang ng implikasyon.
Ang mga Basilio at Crispin ngayon sa ating panahon ay sinusbukang makipagsapalaran sa ibang bayan, ang ilan na nawalan na ng pag-asa ay tuluyan ng nanirahan sa sinasabi nilang mas saganang pastulan. Subalit mayroon pa din namang mga Basilio at Crispin ngayon na sa kabila ng kanser ng lipunan ng ngayong panahon ay patuloy na nagtitiwala dito at sa halip na umalis ng bayan ay mas piniling ilaan ang kanilag mga sarili sa pagsisislbi sa ating Inang Bayan.
Marami pa ring mga Dona Victorina sa ngayong panahon. Sila ang mahilig magtakip sa kanilang pagka-Pilipino dahil kulang nalang ay suka nila ang mga lokal na produkto dahil mahilig lamang sila sa gawa na mula sa ibang bansa. Kilala rin sila o tinatawag na “social climber”. Nagpapanggap na mayaman ngunit mahirap naman talaga. Hindi naman sila ganong kadominante sa kasalukuyng lipunan ngunit mayroon pa ring mangilan ngilan na nagbubuhat sa iba’t ibang antas at edad.
Sa isang positibong pananaw, mainam na kakaunti na lamang ang mga Maria Clara ngayon. Hindi tulad noon na ang mga kababaihan ay nakakahon sa paglalarawan na tahimik, mahinhin, at mabait; at sa gawain sa bahay na magsulsi, magluto at iba pang gawaing bahay na ang pinakamakabuluhan lamang ay ang magturo ng mga aral sa kanyng anak, sa ngayon unti unti ng nababalik ang mataas na pagtingin at mataas na gampanin sa lipunan. Unti-unti ng nagkakapantay ang tingin sa kababaihan at sa kalalakihan. Ang mga kayang gawin ng mga kalalakihan ay maari na ring gawin ng kababaihan. Ang karaniwang trabahong pangkababaihan na tulad ng nars at “care giver” ay pinapasok na din ng mga kalalakihan. At kung uugatin nga rin naman ag historya ng mga kababaihan sa Timog Silangang Asya ay sila ay may mataas na katayuan sa lipunan hindi tulad sa ibang bahagi ng Asya.
Ang Noli Me Tangere ay napapaalala sa atin ng paghihirap ng ating mga ninuno sa panahon ng pagkakaalipin sa mga dayuhan. Ito rin ay kwento ng isang ilustrado na sinubukang sinubukang baguhin ang sistema ng gobyerno ngunit hindi nagtagumpay.
Sa huling kabanata ng Noli Me Tangere ay namatay si Elias ng hindi nagbubukang liwayway, ibigsabihin ng hindi pa lumalaya ang bayan at nasa kadiliman pa. Sa mga mapalad, huwag lamang daw limutin nang ganap ang mga nasawi sa dilim ng gabi. Eto ang huling bilin ni Elias bago siya mamatay na huwag kakalimutan ang mga ninunong mga Pilipino, mga bayani na nagbuwis ng buhay upang makamtan natin ang liwanag na mayroon tayo ngayon. Nakakaiyak din at makabagbag damdamin ang huling bahagi ng Noli Me Tangere. Pahalagahan ang kalayaan at ang mga tao sa kabila nito. Mapalad tayo at hindi na natin naranasan ang dilim.

Movie Review: Bayaning Third World

Ang penikulang “Bayaning Third World” sa direksyon ni Mike De Leon ay isang pelikula na nagpapakita ng pagiging kritikal at hindi basta basta pagtanggap ng mga bagay na nakasanayan. Bukod sa ang Pilipinas ay kabilang sa Third World, o dun sa mga bansang nasakop ng mga kanluranin noong panahon ng merkantilismo at ngayon ay napag-iiwanan ng mga kabilang sa First World, ang ibig sabihin din ng penikulang ito, si Rizal bilang Third World ay marupok. Ito ay ipinakita ng mabasag ang figurine na nasa imahe ni Rizal.
Hindi ordinaryo ang pelikulang ito. Dito ipinakita ang mga kahinaan ni Rizal at na wala siyang ipinagka-iba sa mga iba pang bayani. Hindi ito tulad ng mga ibang penikula ni Rizal na puro papuri at puro mga magagandang bagay ang ipinapakita. Dito rin kinuwestiyon ang relasyon ni Josephine Bracken at Rizal. Sinasabing napakamalas ni Josephine Bracken na nagging ka-relasyon niya si Rizal dahil naman kasi sa kung sino ang mga taong nakakahalubilo ni Rizala ay nasasama sa historya at ganun din kay Josephine Bracken na naugat pa ang kanyang pagkatao. Pati ang relasyon nila ay kinuwestiyon at pinaghihinalaan siyang espiya lamang ng mga prayle kay Rizal. Masakit ito para kay Rizal. Ano man ang katotohanan si Jopsephine Bracken lang ang may alam. Katotohanan? Sinasabi nga rin palang sinungaling daw itong si Josephine Bracken dahil sa hindi magkaktugma ang mga pahayag nitong si Josephine Bracken. Tulad na lamang ng pagsabi niya na ikinasal sila nguinit wala naman siyang mailabas na dokumento. Wala talaga siyang habol sa mga naiwan ni Rizal dahil hindi talaga sila kasal at nagsama lamang ang dalawa. Ipinapakita sa ibang pelikula na ikinasal nila ang kanilang sarili sa ilalim lamang ng puno dahil na rin ayaw silang ikasal ng simbahan dahil si Rizal ay isang Filibustero.
Sa pamamagitan ng pagsasadula ng pagpunta nila Ricky Davao at Cris Villanueva sa kapanahunan ng pagkabuhay ni Rizal, naipakita ng malinaw ang mga saloobin ng mga tauhan at ang gusting ipakita ng director.
May mga katatawanan din na tulad ng paggamit ng mga patalastas. Sinasabi kasing si Rizal ay ipinangalan na sa lahat ng mga pwedeng ipangalan. Nakakatawa lang ang paggawa ng patalastas na deodorant.
Nagpakita din sila ng mga alternatibong pangyayari bago ang pagkamatay ni Rizal sa mga nakakatawang eksena.
Naging maganda ang kabuuan ng pelikula. Naging malaman ito at edukasyonal pa rin ang dating nito.
Naniniwala ako na hindi maganda na puro na lamang mga magagandang bagay ang naririnig at nalalaman kay Rizal dahil ito ang nagdudulot sa ilang mga Pilipino na sambahin siya at gawing santo. Mainam na balanse ang mga bagay na nalalaman natin tungkol sa buhay ng isang pambansang bayani dahil kahit na siya ang pambansang bayani ay simpleng tao pa rin siya. At kapag nalaman at naiintindihan natin na simpleng tao rin siya, maiisip natin na kaya rin nating gawin ang mga nagawa niya at na hindi siya mahirap abutin.